Tertullianus - Lexicum Proprium seu 'Concordances' - Opera Omnia

TERTULLIANUS
Lexicum Proprium seu 'Concordances' - Opera Omnia - Verbum 'Poenitentiae' [87]
This html page belongs to www.documentacatholicaomnia.eu and has been written by CDO program. Copyright by Cooperatorum Veritatis Societas and GSM

000-00-00 Serial Number=0123177052

Adversus Hermogenem Reditus in Auctori Indicem

[0208A]   Hoc loco dicet aliquis: Ergo de lapidibus filii Abrahae non suscitabuntur, et genimina viperarum non facient poenitentiae fructum (Luc.

000-00-00 Serial Number=0066973388

Adversus Marcionem Reditus in Auctori Indicem

[0378A]   XXI) Achab regem, maritum Jezabel, reum idololatriae et sanguinis Nabuthae, veniam meruisse, poenitentiae nomine; Jonatham, filium Saulis, resignati jejunii culpam deprecatione delesse (I Reg.

[0284A]   Proinde poenitentiam apud Deum prave interpretari Marcionem, nam et in graeco sono (utpote μετανοια ) poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est.

[0381B]   XL, 3) vociferator in solitudinem, et praeparator viarum dominicarum, per denuntiationem et laudationem poenitentiae; si non etiam ipsum inter caeteros tinxisset, nemo discipulos Christi, manducantes et bibentes, ad formam discipulorum Joannis [0381C] assidue jejunantium et orantium provocasset: quia si qua diversitas staret inter Christum et Joannem, et gregem utriusque, nulla esset comparationis exactio, vacaret provocationis intentio.

[0313B]   In quantum enim Deus nec malum admittit, nec bonum damnat, in tantum nec poenitentiae boni aut mali apud eum locus est.

[0312A]   Haec enim illi propria divinitas constat, sed malum factum Saulis (ut dixi) onerabat poenitentiae [0312B] suae professione; quam, vacante delicto circa Saulis allectionem, consequens est invidiosam potius intelligi, non criminosam.

[0313C]   Quis ergo erit mos poenitentiae divinae?

[0403C]   Sed et si poenitentiae stimulus ex fide acciderat, per poenitentiam ex fide justificatam, ab eo audiit: Fides tua te salvam fecit: qui per Habacuc (Habac.

[0312A]   Evenit enim in bonis factis poenitentiae confessio, ad invidiam et exprobrationem ejus qui beneficii ingratus exstiterit, sicut et tunc circa personam Saulis honorandam annuntiatur a Creatore, qui non deliquerat, cum Saulem assumit in regnum, et Sancto Spiritu auget; optimum enim adhuc: qualis, inquit, non erat in filiis Israelis, dignissime allegerat, sed nec ignoraverat ita eventurum, nemo enim te sustinebit improvidentiam adscribentem Deo ei, quem Deum non negans, confiteris et providum.

[0313C]   Haec itaque definitio in omnibus aliam formam divinae poenitentiae statuit, quae neque ex improvidentia, neque ex ulla boni aut mali operis damnatione reputetur, sicut humana.

[0314A]   Nam et in graeco sono, poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est, quam apud Deum pro rerum variantium sese occursu fieri ostendimus.

000-00-00 Serial Number=0932056546

De Anima Reditus in Auctori Indicem

[0685A]   VI) arbor mala bonos fructus, si non inseratur; et bona malos dabit, si non colatur; et lapides filii Abrahae fient, si in fidem Abrahae formentur, et genimina viperarum fructum poenitentiae facient, si venena malignitatis expuerint.

[0684C]   III) poterit Deus, nec genimina viperarum facere poenitentiae fructus; et erravit [0685A] Apostolus scribens (Eph.

000-00-00 Serial Number=0434890568

De Baptismo Et De Poenitentia Reditus in Auctori Indicem

[1197B]   Poena) satius esse arbitratus est Tertullianus, baptismum ad adultae aetatis tempus reservari, ut tunc simul cum originali etiam omnia peccata actualia, omnisque reatus poenae eisdem debitae, una tolli possit, ad quem tollendum alias diuturnis poenitentiae laboribus et satisfactionis operibus opus esset.

[1203B]   Certum autem est, Sacramentali nostrae Poenitentiae in Baptizandis locum non fuisse, cum Baptismus ipse ad reliqua Ecclesiae nostrae Sacramenta initiatio quaedam sit, ad illa valide suscipienda, et conficienda, homini capacitatem tribuens.

[1174B]   Dixit autem Paulus: Joannes baptizavit Baptismo poenitentiae populum, etc.

[1162A]   Baptista, tanquam Angelus missus est ad praedicandum et administrandum Baptismum poenitentiae in Jordanis flumine: ita nunc sacerdos, tanquam alter Angelus ex officio suo ad hoc deputatus, seu missus, per ministerium Baptismi viam praeparet Spiritui Sancto per confirmationem, ut diximus, plenius infundendo.

[1150A]   Ponit); sed id duntaxat confirmare voluit, quamcunque aquam, per orbem hunc nostrum diffusam, utpote cum primigenia illa prorsus eamdem, aeque a Spiritu Sancto jam nunc adaptatam fuisse, ad salutem hominibus quocumque demum modo conferendam: etsi utique negandum non sit, Baptismum nostrum, utpote Sacramentum a Christo ipso institutum, longe efficacioris virtutis fuisse, quam Baptismum Joannis, qui non per se conferebat remissionem peccatorum, sed solum ad actus poenitentiae, per quos illa fiebat remissio, excitabat: qua de re Interpretes ac Theologi nostri passim videri possunt, nosque suo loco uberius confirmabimus.

[1173D]   Baptismus ergo Joannis [1173D] nonnisi ad poenitentiam excitabat, gratiae auxilia ad eamdem necessaria largiendo, non ipsa peccata delendo: utpote quod per actum perfectae poenitentiae seu contritionis, tanquam opus ipsius operantis, perfici necesse erat.

[1173B]   I, 2, ita etiam Baptismus Joannis tantum erat prodromus quidam Baptismi Christi, velut ad eumdem per excitatos actus poenitentiae a peccatis avocans, et ad meliorem vitam disponens, non ipsam vitam conferens.

[1201B]   Adulti nonnisi tunc demum (extra [1201B] casum scilicet urgentis necessitatis) ad Baptismum admittebantur, cum antea per varia pietatis, ac praecipue poenitentiae opera, in Catechumenatu suo (erat hoc tempus probationis, ac velut quidam ante Baptismum novitiatus) se dignos coelesti hoc munere exhibuissent, necnon futurae suae in accepta semel gratia perseverantiae magnam spem fecissent.

[1179B]   Et Baptismo quidem Joannis, qui in aliis non erat nisi Baptismus poenitentiae in remissionem peccatorum (Marc.

[1173C]   Et mox pergit Evangelista: Pharisaei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsos (increduli nimirum Joanni, Baptismum poenitentiae praedicanti, et ipsi Christo eumdem tam efficaciter suadenti), non baptizati sunt ab eo, neque digni hoc poenitentiae Baptismo, quoniam Fide, tam pertinaciter nimirum repulsa, destituti.

[1173C]   Et mox pergit Evangelista: Pharisaei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsos (increduli nimirum Joanni, Baptismum poenitentiae praedicanti, et ipsi Christo eumdem tam efficaciter suadenti), non baptizati sunt ab eo, neque digni hoc poenitentiae Baptismo, quoniam Fide, tam pertinaciter nimirum repulsa, destituti.

[1179B]   Neque enim Apostoli, homines nimirum, tunc omni peccato, quod per Baptismum elui posset, caruisse dicendi sunt, ut neque ipsi essent Baptismi poenitentiae subjectum.

[1195D]   Atque haec contra eos Basilius, qui, jam antea debite instructi, baptismum (atque idem est etiam de sacramento Poenitentiae) assiduo differre cogitant.

[1186B]   Per Baptismum nempe; deinceps autem commissa per lacrymas utique Poenitentiae eluenda sunt.

[1202D]   Sicut peccata nulli hominum in hac providentia remittuntur, absque praevia eorum per actum quemdam poenitentiae retractatione, ita et adultis ad remissionem peccatorum actualium, quam Baptismus praestabat, adeoque ad hunc ipsum fructuose suscipiendum, necessarii erant actus quidam [1202D] poenitentiae, et quidem exteriori quodam signo manifestati, publica videlicet peccatorum confessione; ita enim antiquissima quoque monumenta testantur.

[1138B]   Thomas noster, ab ipso discimus, in supra dicta praefatione: «Hunc [1138B] igitur auctorem, inquit, studiosorum manibus inserere volui, tum ut quis Baptismi et Poenitentiae sacramentorum, ad salutem maxime necessariorum, in primitiva Ecclesia ejusque altero mox saeculo, cum traditiones adhuc recentes erant minimeque suspectae esse poterant, usus fuerit, nonnihil accuratius perspiciant; tum ut antiquorum Patrum scripta non cursim nimisque properanter transmittere, sed iisdem paulo magis immorari, non tamen uni eidemque penitus immori, discant; sic enim illis debita aestimatio, hisque ipsis ingens utilitas voluptasque accedet.

[1202C]   Sicut peccata nulli hominum in hac providentia remittuntur, absque praevia eorum per actum quemdam poenitentiae retractatione, ita et adultis ad remissionem peccatorum actualium, quam Baptismus praestabat, adeoque ad hunc ipsum fructuose suscipiendum, necessarii erant actus quidam [1202D] poenitentiae, et quidem exteriori quodam signo manifestati, publica videlicet peccatorum confessione; ita enim antiquissima quoque monumenta testantur.

000-00-00 Serial Number=0069638014

De Patientia Reditus in Auctori Indicem

[1268A]   Quid mirum quod etiam poenitentiae ministrat, solitae lapsis subvenire, cum, disjuncto matrimonio, ex ea tamen causa, qua licet feu viro, seu foeminae ad viduitatis perseverantiam sustineri, haec exspectat, haec exoptat, haec exorat poenitentiam quandoque inituris salutem.

000-00-00 Serial Number=0423147142

De Poenitentia Reditus in Auctori Indicem

[1238A]   Quis enim tibi tam infidae poenitentiae viro asperginem unam cujuslibet aquae commodabit?

[1239A]   Lavacrum illud obsignatio est fidei: quae fides a poenitentiae [1239B] fide incipitur et commendatur.

[1238A]   Peccator ante veniam deflere se debet; quia tempus poenitentiae, id est, quod periculi et timoris.

[1240B]   [1240B] Hucusque, Christe Domine, de poenitentiae disciplina servis tuis dicere vel audire contingat, quousque etiam delinquere non oportet audientibus: vel nihil jam de poenitentia noverint, nihil ejus requirant.

[1242A]   Verum non statim succidendus ac subruendus [1242A] est animus desperatione, si secundae quis poenitentiae debitor fuerit: pigeat sane peccare rursus, sed rursus poenitere non pigeat: pigeat iterum periclitari, sed non iterum liberari.

[1243B]   [1243B] Hujus igitur poenitentiae secundae et unius, quanto in arcto negotium est, tanto operosior probatio, ut non sola conscientia proferatur, sed aliquo etiam actu administretur.

[1232A]   Communis reatus amborum est, communis et judex, Deus scilicet: communis igitur et poenitentiae medela.

[1239A]   Num spes alia, vel merces, alia formido judicii, alia necessitas poenitentiae?

[1237B]   Si ergo qui venditant, prius nummum, quo paciscuntur, examinant, [1237B] ne scalptus, neve rasus, ne adulter etiam: Dominum credimus poenitentiae probationem prius inire, tantam nobis mercedem perennis scilicet vitae concessurum?

[1237B]   Sed differamus tantisper poenitentiae veritatem.

[1239A]   Hi sunt scilicet, qui obrepunt, qui poenitentiae fidem aggressi, super arenas domum ruituram collocant.

[1226A]   Nonnihil brevius perstrinxerat, novo consilio, et in peculiari libro ampliorem ejus tractationem postea suscepisse dicatur, et quidem partim in catechumenorum gratiam, ut hi eo majorem de baptismi pretio aestimationem conciperent, quem intelligerent tam laboriosis poenitentiae operibus comparandum esse?

[1226B]   Denique vero praeclarum de hoc libro judicium audiendum est, quod ipse Beatus Rhenanus, vir magni judicii, in praemisso ad eumdem argumento tulit, nempe commentarium hunc esse ejusmodi, ut theologi eum debeant ad unguem ediscere; nam egregium, pergit, monumentum est antiquitatis; tam sancte docet, tam pie suadet, tam instanter urget rem ecclesiasticae disciplinae summopore necessariam, EXOMOLOGESIN, hoc est, actum et ministerium poenitentiae.

[1228A]   Semetipsos exsecrantur, quia benefecerint, eamque maxime poenitentiae speciem, quae optimis operibus irrogatur, in corde fingunt, meminisse curantes, ne quid boni rursus praestent; contra, poenitentiae malorum levius incubant: denique facilius per eamdem delinquunt, quam per eamdem recte faciunt.

[1228A]   Semetipsos exsecrantur, quia benefecerint, eamque maxime poenitentiae speciem, quae optimis operibus irrogatur, in corde fingunt, meminisse curantes, ne quid boni rursus praestent; contra, poenitentiae malorum levius incubant: denique facilius per eamdem delinquunt, quam per eamdem recte faciunt.

[1228A]   Quod si Dei ac per hoc rationis quoque compotes agerent, merita primo poenitentiae expenderent, nec unquam eam ad argumentum perversae emendationis adhiberent; modum denique poenitendi temperarent, quia et delinquendi tenerent; timentes Dominum scilicet.

[1229A]   XII); et prophetando universorum prophetarum emisit ora, mox gratiam pollicitus, quam in extremitatibus temporum per Spiritum suum universo orbi illuminaturus esset, praeire intinctionem poenitentiae jussit, si quos per gratiam vocaret ad promissionem semini Abraham [1229B] destinatam, per poenitentiae subsignationem ante componeret.

[1226B]   Certe autem ut passim ex Tertulliano veteris Ecclesiae traditiones et disciplinam addiscimus, ita etiam hic, insigni contra novatores nostro s utilitate, modum agendae poenitentiae, prout ea primis mox saeculis et utique ex Apostolica institutione, agi consueverat, pulchre solideque [1226C] docemur.

[1248B]   Peccator enim omnium notarum cum sim, nec ulli rei nisi poenitentiae natus, non facile possum super illa tacere, quam ipse quoque et stirpis humanae et offensae in Dominum princeps Adam exomologesi restitutus in paradisum suum, non tacet.

[1227A]   Quam autem in poenitentiae actu irrationaliter deversentur, [1227B] vel uno isto satis erit expedire, eum illam etiam in bonis factis suis adhibent.

[1230A]   Haec poenitentiae caussa: haec opera negotium divinae misericordiae curans: quod homini proficit, Deo servit.

[1230B]   At cum judex Deus justitiae carissime sibi exigendae tuendaeque praesideat, et in eam omnem summam disciplinae suae sanciat: dubitandum est sicut in universis actibus nostris, ita in poenitentiae quoque caussa, justitiam Deo praestandam esse?

[1226C]   Dein duo distinguit poenitentiae genera.

[1231C]   Hoc eo praemiserimus, ut non minorem alteri quam utrique parti, si quid deliquerit, poenitentiae [1232A] necessitatem intelligamus impendere.

[1234A]   De bono poenitentiae enumerando, diffusa et per hoc magno eloquio committenda materia est.

[1229B]   XII); et prophetando universorum prophetarum emisit ora, mox gratiam pollicitus, quam in extremitatibus temporum per Spiritum suum universo orbi illuminaturus esset, praeire intinctionem poenitentiae jussit, si quos per gratiam vocaret ad promissionem semini Abraham [1229B] destinatam, per poenitentiae subsignationem ante componeret.

[1226D]   Illius postea poenitentiae publicae Exomologesis dictae operosa depingit exercitia (cap.

[1236A]   Ita qui per delictorum [1235C] poenitentiam instituerat Domino satisfacere, diabolo [1236A] per aliam poenitentiae poenitentiam sati sfaciet: eritque tanto magis perosus Deo, quanto aemulo ejus acceptus.

[1237A]   Hoc enim pretio Dominus veniam addicere instituit; hac poenitentiae compensatione redimendam proponit impunitatem.

000-00-00 Serial Number=0526865363

De Pudicitia Reditus in Auctori Indicem

[1004B]   Hic jam carnis interitum in officium poenitentiae interpretantur, quod videatur jejuniis et sordibus et incuria omni et dedita opera malae tractationis carnem exterminando satis Deo facere; ut ex hoc argumententur fornicatorem, imo incestum illum, non in perditionem Satanae ab Apostolo traditum, sed in emendationem, quasi postea veniam ob interitum, id est conflictationem carnis, consecuturum, igitur et consecutum.

[0985A]   Porro et auctoritas Scripturae in suis terminis stabit sine alterutra oppositione, si et poenitentiae subsidium suis conditionibus determinatur sine passiva concessione, et ipsae prius causae ejus distinguantur sine confusa propositione.

[0986A]   Merito utique ita opponunt, quoniam hujus quoque poenitentiae fructum, id est veniam, in sua potestate usurpaverunt.

[1016B]   Quid si et hic respondere concipias adimi quidem peccatoribus, vel maxime carne pollutis, communicationem, sed ad praesens restituendam, scilicet ex poenitentiae ambitu, secundum illam clementiam Dei qua mavult peccatoris poenitentiam quam mortem (Ezech.

[0985C]   [0985C] Sed prius decidam intercedentem ex diverso responsionem ad eam poenitentiae speciem, quam cummaxime definimus venia carere.

[1017B]   Quasi in Apocalypsi manifeste fornicationi posuerit poenitentiae auxilium, ubi ad angelum Thyatirenorum spiritus mandat habere se adversus eum, quod teneret mulierem Jezabel, quae se propheten dicit, et docet atque seducit servos meos ad fornicandum et edendum de idolothytis.

[0999B]   [0999B] Excusso igitur jugo in ethnicum disserendi parabolas istas, et semel dispecta vel recepta necessitate non aliter interpretandi quam materia propositi est, contendunt jam nec competere ethnicis poenitentiae denuntiationem, quorum delicta obnoxia ei non sint, ignorantiae scilicet imputanda, quam sola natura ream Deo faciat.

[1000C]   Sed cederem tibi, si scriptura Pastoris, quae sola moechos amat, divino instrumento meruisset incidi, si non ab omni concilio Ecclesiarum etiam [1000C] vestrarum inter apocrypha et falsa judicaretur, adultera et ipsa, et inde patrona sociorum; a qua et alias initiaris; cui ille si forte patrocinabitur pastor, quem in calice depingis, prostitutorem et ipsum Christiani sacramenti, merito et ebrietatis idolum, et moechiae asilum post calicem subsecuturae, de quo nihil libentius bibas, quam ovem poenitentiae secundae.

[0983A]   Cur ergo et crimina postmodum indulgent poenitentiae nomine, quorum remedia praestituunt multinubentiae jure?

[1001A]   At ego ejus pastoris scripturas haurio qui non potest frangi: hunc mihi statim Joannes offert cum poenitentiae lavacro et officio dicentem: Facite dignos [1001A] poenitentiae fructus, et ne dixeritis: patrem habemus Abraham: et ne scilicet rursus blandimenta delinquentiae de patrum resumerent gratia: Potest enim Deus de lapidibus istis filios suscitare Abrahae (Matt.

[0985A]   Sed non decet ultra de auctoritate Scripturarum ejusmodi funem contentiosum alterno [0985A] ductu in diversa distendere, ut haec restringere fraenos disciplinae, illa laxare videantur, quasi incertae, et poenitentiae subsidium illa prosternere per lenitatem, haec negare per austeritatem.

[0985A]   Causa poenitentiae delicta condicimus.

[1017B]   Quod si clementia Dei ignorantibus adhuc et infidelibus competit, utique et poenitentia ad se clementiam invitat, salva illa poenitentiae specie post fidem, quae aut levioribus delictis veniam ab episcopo consequi poterit, aut majoribus et irremissibilibus a Deo solo.

[0989B]   Plane, si ostendas de quibus patrociniis exemplorum, praeceptorumque coelestium, soli moechiae, et in ea fornicationi quoque, januam poenitentiae expandas, ad hanc jam lineam dimicabit nostra congressio.

[1001A]   Sic et nos sequitur, ut eos qui hactenus delinquant, facientes dignum poenitentiae fructum.

[0988B]   Quis eam talibus lateribus inclusam, talibus [0988B] costis circumfultam, a cohaerentium corpore divellet de vicinorum criminum nexu, de propinquorum scelerum complexu, ut solam eam secernat ad poenitentiae fructum?

[1001A]   Sed etsi venia potius est poenitentiae fructus, hanc quoque consistere non licet sine cessatione delicti.

[0989A]   Igitur, aut nec illis, aut etiam nobis poenitentiae subsidia convenient.

[1021A]   Monens itaque discipulos, omissis omnibus initiis, ad perfectionem magis tendere, nec rursus fundamenta poenitentiae jacere ab operibus mortuorum: Impossibile est enim, inquit, eos qui semel inluminati sunt, et donum coeleste gustaverunt, et participaverunt Spiritum Sanctum, et verbum Dei dulce gustaverunt, occidente jam [1021B] aevo cum exciderint, rursus revocari in poenitentiam, refigentes cruci in semetipsos Filium Dei et dedecorantes.

[0999B]   Porro, nec remedia sapere, quibus pericula ipsa non sapiunt, illic autem poenitentiae constare rationem, ubi conscientia et voluntate delinquitur, ubi et culpa sapiat et gratia, illum lugere, illum volutari qui sciat et quid amiserit et quid sit recuperaturus, si poenitentiam Deo immolarit, utique eam magis filiis offerenti, quam extraneis.

[0989A]   Si res voce deficiunt, adsistit idololatres, adsistit homicida, in medio eorum adsistit et moechus, pariter de poenitentiae officio sedent, in sacco et cinere inhorrescunt, eodem flatu gemiscunt, eisdem precibus ambiunt, eisdem genibus exorant, eamdem invocant matrem.

[0986B]   Possumus igitur, demandata poenitentiae distinctione, ad ipsorum jam delictorum regredi censum, an ea sint quae veniam ab omnibus consequi possint.

[1001A]   Ita cessatio delicti radix est veniae, ut venia sit poenitentiae fructus.

[1000C]   At ego ejus pastoris scripturas haurio qui non potest frangi: hunc mihi statim Joannes offert cum poenitentiae lavacro et officio dicentem: Facite dignos [1001A] poenitentiae fructus, et ne dixeritis: patrem habemus Abraham: et ne scilicet rursus blandimenta delinquentiae de patrum resumerent gratia: Potest enim Deus de lapidibus istis filios suscitare Abrahae (Matt.

[1004A]   Apostolus vero sceleratam libidinem fornicationis incesto onustam tam projecte ignovisset, ut nec hunc saltem habitum [1004A] legatum poenitentiae quem ab ipso didicisse deberes, ab eo exegerit, nihil de postero sit comminatus, nihil de caetero allocutus?

[0999C]   Bene quod et Joannes Domini vias sternens, non minus militantibus et publicanis, quam filiis Abraham, poenitentiae erat praeco (Luc.

[0985B]   Secundum hanc differentiam delictorum, poenitentiae quoque conditio discriminatur.

Reditus in Auctori Indicem
Reditus in Indicem Primum

Cooperatorum Veritatis Societas
© 2006 Cooperatorum Veritatis Societas quoad hanc editionem iura omnia asservantur.
Litterula per inscriptionem electronicam:     Cooperatorum Veritatis Societas
«Ubi Petrus, ibi Ecclesia, ibi Deus (Ambrosius) ... Amici Veri Ecclesiae Traditionalisti Sunt.» Divus Pius X Papa: «Notre Charge Apostolique»

[0378A]	XXI) Achab regem, maritum Jezabel, reum idololatriae et sanguinis Nabuthae, veniam meruisse, poenitentiae nomine; Jonatham, filium Saulis, resignati jejunii culpam deprecatione delesse (I Reg.
[0284A]	Proinde poenitentiam apud Deum prave interpretari Marcionem, nam et in graeco sono (utpote μετανοια ) poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est.
[0381B]	XL, 3) vociferator in solitudinem, et praeparator viarum dominicarum, per denuntiationem et laudationem poenitentiae; si non etiam ipsum inter caeteros tinxisset, nemo discipulos Christi, manducantes et bibentes, ad formam discipulorum Joannis [0381C] assidue jejunantium et orantium provocasset: quia si qua diversitas staret inter Christum et Joannem, et gregem utriusque, nulla esset comparationis exactio, vacaret provocationis intentio.
[0313B]	In quantum enim Deus nec malum admittit, nec bonum damnat, in tantum nec poenitentiae boni aut mali apud eum locus est.
[0312A]	Haec enim illi propria divinitas constat, sed malum factum Saulis (ut dixi) onerabat poenitentiae [0312B] suae professione; quam, vacante delicto circa Saulis allectionem, consequens est invidiosam potius intelligi, non criminosam.
[0313C]	Quis ergo erit mos poenitentiae divinae?
[0403C]	Sed et si poenitentiae stimulus ex fide acciderat, per poenitentiam ex fide justificatam, ab eo audiit: Fides tua te salvam fecit: qui per Habacuc (Habac.
[0312A]	Evenit enim in bonis factis poenitentiae confessio, ad invidiam et exprobrationem ejus qui beneficii ingratus exstiterit, sicut et tunc circa personam Saulis honorandam annuntiatur a Creatore, qui non deliquerat, cum Saulem assumit in regnum, et Sancto Spiritu auget; optimum enim adhuc: qualis, inquit, non erat in filiis Israelis, dignissime allegerat, sed nec ignoraverat ita eventurum, nemo enim te sustinebit improvidentiam adscribentem Deo ei, quem Deum non negans, confiteris et providum.
[0313C]	Haec itaque definitio in omnibus aliam formam divinae poenitentiae statuit, quae neque ex improvidentia, neque ex ulla boni aut mali operis damnatione reputetur, sicut humana.
[0314A]	Nam et in graeco sono, poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est, quam apud Deum pro rerum variantium sese occursu fieri ostendimus.

[0685A]	VI) arbor mala bonos fructus, si non inseratur; et bona malos dabit, si non colatur; et lapides filii Abrahae fient, si in fidem Abrahae formentur, et genimina viperarum fructum poenitentiae facient, si venena malignitatis expuerint.
[0684C]	III) poterit Deus, nec genimina viperarum facere poenitentiae fructus; et erravit [0685A] Apostolus scribens (Eph.

[1197B]	Poena) satius esse arbitratus est Tertullianus, baptismum ad adultae aetatis tempus reservari, ut tunc simul cum originali etiam omnia peccata actualia, omnisque reatus poenae eisdem debitae, una tolli possit, ad quem tollendum alias diuturnis poenitentiae laboribus et satisfactionis operibus opus esset.
[1203B]	Certum autem est, Sacramentali nostrae Poenitentiae in Baptizandis locum non fuisse, cum Baptismus ipse ad reliqua Ecclesiae nostrae Sacramenta initiatio quaedam sit, ad illa valide suscipienda, et conficienda, homini capacitatem tribuens.
[1174B]	Dixit autem Paulus: Joannes baptizavit Baptismo poenitentiae populum, etc.
[1162A]	Baptista, tanquam Angelus missus est ad praedicandum et administrandum Baptismum poenitentiae in Jordanis flumine: ita nunc sacerdos, tanquam alter Angelus ex officio suo ad hoc deputatus, seu missus, per ministerium Baptismi viam praeparet Spiritui Sancto per confirmationem, ut diximus, plenius infundendo.
[1150A]	Ponit); sed id duntaxat confirmare voluit, quamcunque aquam, per orbem hunc nostrum diffusam, utpote cum primigenia illa prorsus eamdem, aeque a Spiritu Sancto jam nunc adaptatam fuisse, ad salutem hominibus quocumque demum modo conferendam: etsi utique negandum non sit, Baptismum nostrum, utpote Sacramentum a Christo ipso institutum, longe efficacioris virtutis fuisse, quam Baptismum Joannis, qui non per se conferebat remissionem peccatorum, sed solum ad actus poenitentiae, per quos illa fiebat remissio, excitabat: qua de re Interpretes ac Theologi nostri passim videri possunt, nosque suo loco uberius confirmabimus.
[1173D]	Baptismus ergo Joannis [1173D] nonnisi ad poenitentiam excitabat, gratiae auxilia ad eamdem necessaria largiendo, non ipsa peccata delendo: utpote quod per actum perfectae poenitentiae seu contritionis, tanquam opus ipsius operantis, perfici necesse erat.
[1173B]	I, 2, ita etiam Baptismus Joannis tantum erat prodromus quidam Baptismi Christi, velut ad eumdem per excitatos actus poenitentiae a peccatis avocans, et ad meliorem vitam disponens, non ipsam vitam conferens.
[1201B]	Adulti nonnisi tunc demum (extra [1201B] casum scilicet urgentis necessitatis) ad Baptismum admittebantur, cum antea per varia pietatis, ac praecipue poenitentiae opera, in Catechumenatu suo (erat hoc tempus probationis, ac velut quidam ante Baptismum novitiatus) se dignos coelesti hoc munere exhibuissent, necnon futurae suae in accepta semel gratia perseverantiae magnam spem fecissent.
[1179B]	Et Baptismo quidem Joannis, qui in aliis non erat nisi Baptismus poenitentiae in remissionem peccatorum (Marc.
[1173C]	Et mox pergit Evangelista: Pharisaei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsos (increduli nimirum Joanni, Baptismum poenitentiae praedicanti, et ipsi Christo eumdem tam efficaciter suadenti), non baptizati sunt ab eo, neque digni hoc poenitentiae Baptismo, quoniam Fide, tam pertinaciter nimirum repulsa, destituti.
[1173C]	Et mox pergit Evangelista: Pharisaei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsos (increduli nimirum Joanni, Baptismum poenitentiae praedicanti, et ipsi Christo eumdem tam efficaciter suadenti), non baptizati sunt ab eo, neque digni hoc poenitentiae Baptismo, quoniam Fide, tam pertinaciter nimirum repulsa, destituti.
[1179B]	Neque enim Apostoli, homines nimirum, tunc omni peccato, quod per Baptismum elui posset, caruisse dicendi sunt, ut neque ipsi essent Baptismi poenitentiae subjectum.
[1195D]	Atque haec contra eos Basilius, qui, jam antea debite instructi, baptismum (atque idem est etiam de sacramento Poenitentiae) assiduo differre cogitant.
[1186B]	Per Baptismum nempe; deinceps autem commissa per lacrymas utique Poenitentiae eluenda sunt.
[1202D]	Sicut peccata nulli hominum in hac providentia remittuntur, absque praevia eorum per actum quemdam poenitentiae retractatione, ita et adultis ad remissionem peccatorum actualium, quam Baptismus praestabat, adeoque ad hunc ipsum fructuose suscipiendum, necessarii erant actus quidam [1202D] poenitentiae, et quidem exteriori quodam signo manifestati, publica videlicet peccatorum confessione; ita enim antiquissima quoque monumenta testantur.
[1138B]	Thomas noster, ab ipso discimus, in supra dicta praefatione: «Hunc [1138B] igitur auctorem, inquit, studiosorum manibus inserere volui, tum ut quis Baptismi et Poenitentiae sacramentorum, ad salutem maxime necessariorum, in primitiva Ecclesia ejusque altero mox saeculo, cum traditiones adhuc recentes erant minimeque suspectae esse poterant, usus fuerit, nonnihil accuratius perspiciant; tum ut antiquorum Patrum scripta non cursim nimisque properanter transmittere, sed iisdem paulo magis immorari, non tamen uni eidemque penitus immori, discant; sic enim illis debita aestimatio, hisque ipsis ingens utilitas voluptasque accedet.
[1202C]	Sicut peccata nulli hominum in hac providentia remittuntur, absque praevia eorum per actum quemdam poenitentiae retractatione, ita et adultis ad remissionem peccatorum actualium, quam Baptismus praestabat, adeoque ad hunc ipsum fructuose suscipiendum, necessarii erant actus quidam [1202D] poenitentiae, et quidem exteriori quodam signo manifestati, publica videlicet peccatorum confessione; ita enim antiquissima quoque monumenta testantur.

[1238A]	Quis enim tibi tam infidae poenitentiae viro asperginem unam cujuslibet aquae commodabit?
[1239A]	Lavacrum illud obsignatio est fidei: quae fides a poenitentiae [1239B] fide incipitur et commendatur.
[1238A]	Peccator ante veniam deflere se debet; quia tempus poenitentiae, id est, quod periculi et timoris.
[1240B]	[1240B] Hucusque, Christe Domine, de poenitentiae disciplina servis tuis dicere vel audire contingat, quousque etiam delinquere non oportet audientibus: vel nihil jam de poenitentia noverint, nihil ejus requirant.
[1242A]	Verum non statim succidendus ac subruendus [1242A] est animus desperatione, si secundae quis poenitentiae debitor fuerit: pigeat sane peccare rursus, sed rursus poenitere non pigeat: pigeat iterum periclitari, sed non iterum liberari.
[1243B]	[1243B] Hujus igitur poenitentiae secundae et unius, quanto in arcto negotium est, tanto operosior probatio, ut non sola conscientia proferatur, sed aliquo etiam actu administretur.
[1232A]	Communis reatus amborum est, communis et judex, Deus scilicet: communis igitur et poenitentiae medela.
[1239A]	Num spes alia, vel merces, alia formido judicii, alia necessitas poenitentiae?
[1237B]	Si ergo qui venditant, prius nummum, quo paciscuntur, examinant, [1237B] ne scalptus, neve rasus, ne adulter etiam: Dominum credimus poenitentiae probationem prius inire, tantam nobis mercedem perennis scilicet vitae concessurum?
[1237B]	Sed differamus tantisper poenitentiae veritatem.
[1239A]	Hi sunt scilicet, qui obrepunt, qui poenitentiae fidem aggressi, super arenas domum ruituram collocant.
[1226A]	Nonnihil brevius perstrinxerat, novo consilio, et in peculiari libro ampliorem ejus tractationem postea suscepisse dicatur, et quidem partim in catechumenorum gratiam, ut hi eo majorem de baptismi pretio aestimationem conciperent, quem intelligerent tam laboriosis poenitentiae operibus comparandum esse?
[1226B]	Denique vero praeclarum de hoc libro judicium audiendum est, quod ipse Beatus Rhenanus, vir magni judicii, in praemisso ad eumdem argumento tulit, nempe commentarium hunc esse ejusmodi, ut theologi eum debeant ad unguem ediscere; nam egregium, pergit, monumentum est antiquitatis; tam sancte docet, tam pie suadet, tam instanter urget rem ecclesiasticae disciplinae summopore necessariam, EXOMOLOGESIN, hoc est, actum et ministerium poenitentiae.
[1228A]	Semetipsos exsecrantur, quia benefecerint, eamque maxime poenitentiae speciem, quae optimis operibus irrogatur, in corde fingunt, meminisse curantes, ne quid boni rursus praestent; contra, poenitentiae malorum levius incubant: denique facilius per eamdem delinquunt, quam per eamdem recte faciunt.
[1228A]	Semetipsos exsecrantur, quia benefecerint, eamque maxime poenitentiae speciem, quae optimis operibus irrogatur, in corde fingunt, meminisse curantes, ne quid boni rursus praestent; contra, poenitentiae malorum levius incubant: denique facilius per eamdem delinquunt, quam per eamdem recte faciunt.
[1228A]	Quod si Dei ac per hoc rationis quoque compotes agerent, merita primo poenitentiae expenderent, nec unquam eam ad argumentum perversae emendationis adhiberent; modum denique poenitendi temperarent, quia et delinquendi tenerent; timentes Dominum scilicet.
[1229A]	XII); et prophetando universorum prophetarum emisit ora, mox gratiam pollicitus, quam in extremitatibus temporum per Spiritum suum universo orbi illuminaturus esset, praeire intinctionem poenitentiae jussit, si quos per gratiam vocaret ad promissionem semini Abraham [1229B] destinatam, per poenitentiae subsignationem ante componeret.
[1226B]	Certe autem ut passim ex Tertulliano veteris Ecclesiae traditiones et disciplinam addiscimus, ita etiam hic, insigni contra novatores nostro s utilitate, modum agendae poenitentiae, prout ea primis mox saeculis et utique ex Apostolica institutione, agi consueverat, pulchre solideque [1226C] docemur.
[1248B]	Peccator enim omnium notarum cum sim, nec ulli rei nisi poenitentiae natus, non facile possum super illa tacere, quam ipse quoque et stirpis humanae et offensae in Dominum princeps Adam exomologesi restitutus in paradisum suum, non tacet.
[1227A]	Quam autem in poenitentiae actu irrationaliter deversentur, [1227B] vel uno isto satis erit expedire, eum illam etiam in bonis factis suis adhibent.
[1230A]	Haec poenitentiae caussa: haec opera negotium divinae misericordiae curans: quod homini proficit, Deo servit.
[1230B]	At cum judex Deus justitiae carissime sibi exigendae tuendaeque praesideat, et in eam omnem summam disciplinae suae sanciat: dubitandum est sicut in universis actibus nostris, ita in poenitentiae quoque caussa, justitiam Deo praestandam esse?
[1226C]	Dein duo distinguit poenitentiae genera.
[1231C]	Hoc eo praemiserimus, ut non minorem alteri quam utrique parti, si quid deliquerit, poenitentiae [1232A] necessitatem intelligamus impendere.
[1234A]	De bono poenitentiae enumerando, diffusa et per hoc magno eloquio committenda materia est.
[1229B]	XII); et prophetando universorum prophetarum emisit ora, mox gratiam pollicitus, quam in extremitatibus temporum per Spiritum suum universo orbi illuminaturus esset, praeire intinctionem poenitentiae jussit, si quos per gratiam vocaret ad promissionem semini Abraham [1229B] destinatam, per poenitentiae subsignationem ante componeret.
[1226D]	Illius postea poenitentiae publicae Exomologesis dictae operosa depingit exercitia (cap.
[1236A]	Ita qui per delictorum [1235C] poenitentiam instituerat Domino satisfacere, diabolo [1236A] per aliam poenitentiae poenitentiam sati sfaciet: eritque tanto magis perosus Deo, quanto aemulo ejus acceptus.
[1237A]	Hoc enim pretio Dominus veniam addicere instituit; hac poenitentiae compensatione redimendam proponit impunitatem.

[1004B]	Hic jam carnis interitum in officium poenitentiae interpretantur, quod videatur jejuniis et sordibus et incuria omni et dedita opera malae tractationis carnem exterminando satis Deo facere; ut ex hoc argumententur fornicatorem, imo incestum illum, non in perditionem Satanae ab Apostolo traditum, sed in emendationem, quasi postea veniam ob interitum, id est conflictationem carnis, consecuturum, igitur et consecutum.
[0985A]	Porro et auctoritas Scripturae in suis terminis stabit sine alterutra oppositione, si et poenitentiae subsidium suis conditionibus determinatur sine passiva concessione, et ipsae prius causae ejus distinguantur sine confusa propositione.
[0986A]	Merito utique ita opponunt, quoniam hujus quoque poenitentiae fructum, id est veniam, in sua potestate usurpaverunt.
[1016B]	Quid si et hic respondere concipias adimi quidem peccatoribus, vel maxime carne pollutis, communicationem, sed ad praesens restituendam, scilicet ex poenitentiae ambitu, secundum illam clementiam Dei qua mavult peccatoris poenitentiam quam mortem (Ezech.
[0985C]	[0985C] Sed prius decidam intercedentem ex diverso responsionem ad eam poenitentiae speciem, quam cummaxime definimus venia carere.
[1017B]	Quasi in Apocalypsi manifeste fornicationi posuerit poenitentiae auxilium, ubi ad angelum Thyatirenorum spiritus mandat habere se adversus eum, quod teneret mulierem Jezabel, quae se propheten dicit, et docet atque seducit servos meos ad fornicandum et edendum de idolothytis.
[0999B]	[0999B] Excusso igitur jugo in ethnicum disserendi parabolas istas, et semel dispecta vel recepta necessitate non aliter interpretandi quam materia propositi est, contendunt jam nec competere ethnicis poenitentiae denuntiationem, quorum delicta obnoxia ei non sint, ignorantiae scilicet imputanda, quam sola natura ream Deo faciat.
[1000C]	Sed cederem tibi, si scriptura Pastoris, quae sola moechos amat, divino instrumento meruisset incidi, si non ab omni concilio Ecclesiarum etiam [1000C] vestrarum inter apocrypha et falsa judicaretur, adultera et ipsa, et inde patrona sociorum; a qua et alias initiaris; cui ille si forte patrocinabitur pastor, quem in calice depingis, prostitutorem et ipsum Christiani sacramenti, merito et ebrietatis idolum, et moechiae asilum post calicem subsecuturae, de quo nihil libentius bibas, quam ovem poenitentiae secundae.
[0983A]	Cur ergo et crimina postmodum indulgent poenitentiae nomine, quorum remedia praestituunt multinubentiae jure?
[1001A]	At ego ejus pastoris scripturas haurio qui non potest frangi: hunc mihi statim Joannes offert cum poenitentiae lavacro et officio dicentem: Facite dignos [1001A] poenitentiae fructus, et ne dixeritis: patrem habemus Abraham: et ne scilicet rursus blandimenta delinquentiae de patrum resumerent gratia: Potest enim Deus de lapidibus istis filios suscitare Abrahae (Matt.
[0985A]	Sed non decet ultra de auctoritate Scripturarum ejusmodi funem contentiosum alterno [0985A] ductu in diversa distendere, ut haec restringere fraenos disciplinae, illa laxare videantur, quasi incertae, et poenitentiae subsidium illa prosternere per lenitatem, haec negare per austeritatem.
[0985A]	Causa poenitentiae delicta condicimus.
[1017B]	Quod si clementia Dei ignorantibus adhuc et infidelibus competit, utique et poenitentia ad se clementiam invitat, salva illa poenitentiae specie post fidem, quae aut levioribus delictis veniam ab episcopo consequi poterit, aut majoribus et irremissibilibus a Deo solo.
[0989B]	Plane, si ostendas de quibus patrociniis exemplorum, praeceptorumque coelestium, soli moechiae, et in ea fornicationi quoque, januam poenitentiae expandas, ad hanc jam lineam dimicabit nostra congressio.
[1001A]	Sic et nos sequitur, ut eos qui hactenus delinquant, facientes dignum poenitentiae fructum.
[0988B]	Quis eam talibus lateribus inclusam, talibus [0988B] costis circumfultam, a cohaerentium corpore divellet de vicinorum criminum nexu, de propinquorum scelerum complexu, ut solam eam secernat ad poenitentiae fructum?
[1001A]	Sed etsi venia potius est poenitentiae fructus, hanc quoque consistere non licet sine cessatione delicti.
[0989A]	Igitur, aut nec illis, aut etiam nobis poenitentiae subsidia convenient.
[1021A]	Monens itaque discipulos, omissis omnibus initiis, ad perfectionem magis tendere, nec rursus fundamenta poenitentiae jacere ab operibus mortuorum: Impossibile est enim, inquit, eos qui semel inluminati sunt, et donum coeleste gustaverunt, et participaverunt Spiritum Sanctum, et verbum Dei dulce gustaverunt, occidente jam [1021B] aevo cum exciderint, rursus revocari in poenitentiam, refigentes cruci in semetipsos Filium Dei et dedecorantes.
[0999B]	Porro, nec remedia sapere, quibus pericula ipsa non sapiunt, illic autem poenitentiae constare rationem, ubi conscientia et voluntate delinquitur, ubi et culpa sapiat et gratia, illum lugere, illum volutari qui sciat et quid amiserit et quid sit recuperaturus, si poenitentiam Deo immolarit, utique eam magis filiis offerenti, quam extraneis.
[0989A]	Si res voce deficiunt, adsistit idololatres, adsistit homicida, in medio eorum adsistit et moechus, pariter de poenitentiae officio sedent, in sacco et cinere inhorrescunt, eodem flatu gemiscunt, eisdem precibus ambiunt, eisdem genibus exorant, eamdem invocant matrem.
[0986B]	Possumus igitur, demandata poenitentiae distinctione, ad ipsorum jam delictorum regredi censum, an ea sint quae veniam ab omnibus consequi possint.
[1001A]	Ita cessatio delicti radix est veniae, ut venia sit poenitentiae fructus.
[1000C]	At ego ejus pastoris scripturas haurio qui non potest frangi: hunc mihi statim Joannes offert cum poenitentiae lavacro et officio dicentem: Facite dignos [1001A] poenitentiae fructus, et ne dixeritis: patrem habemus Abraham: et ne scilicet rursus blandimenta delinquentiae de patrum resumerent gratia: Potest enim Deus de lapidibus istis filios suscitare Abrahae (Matt.
[1004A]	Apostolus vero sceleratam libidinem fornicationis incesto onustam tam projecte ignovisset, ut nec hunc saltem habitum [1004A] legatum poenitentiae quem ab ipso didicisse deberes, ab eo exegerit, nihil de postero sit comminatus, nihil de caetero allocutus?
[0999C]	Bene quod et Joannes Domini vias sternens, non minus militantibus et publicanis, quam filiis Abraham, poenitentiae erat praeco (Luc.
[0985B]	Secundum hanc differentiam delictorum, poenitentiae quoque conditio discriminatur.